بسم الله الرحمن الرحیم
 

چه کار کنیم که بعد از مرگمان هر روز بر کارهای خوبی که در پرونده عملمان داریم، اضافه شود؟
 
از لفظ " أَخَّرَتْ" در آیه 5 سوره انفطار: (عَلِمَتْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ وَ أَخَّرَتْ: (روزی که) هر نَفْسى آنچه را پيش فرستاده و بازپس گذاشته، میداند)، به این نتیجه میرسیم که گاهی ممكن است انسانها اعمالی انجام دهند که، بركات يا عواقب سوئش تا سالهاى متمادى و حتى تا دامنه قيامت به او برسد. این دیدگاه در روایات نیز به خوبی دیده میشود.
 
چنان كه در حديثى از امام صادق علیه السلام میخوانيم: " بعد از مرگ انسان پرونده اعمال او بسته میشود، و اجر و پاداشى به او نمیرسد مگر از سه طريق: بناها و اشياء مفيدى كه براى استفاده مردم از خود به يادگار گذارده، و بعد از او جريان خود را طى میكند، و سنت حسنه ای كه آن را به وجود آورده، و بعد از مرگ او به آن عمل میشود، و فرزند صالحى كه براى او استغفار میكند" « بحار الانوار،جلد 71 صفحه 257».
 
در روايت ديگرى اين امور شش چيز شمرده شده كه به حال مؤمنان بعد از موتشان مفيد است: فرزند صالح، قرآنى كه آن را تلاوت می‏كند، چاهى كه حفر كرده، درختى كه غرس نموده، تهيه آب، و سنت حسنه‏اى كه بعد از او باقى میماند و مورد توجه قرار میگيرد «همان». در بعضى از روايات روى علم و دانشى كه از انسان در ميان مردم نيز میماند تكيه شده است « منية المريد، صفحه 11». بنابراین خوشا به حال کسانی که با ساختن مسجد و حسینیه خود را عاقبت به خیر میکنند.
 
مخصوصا در مورد سنت بد هم روايات متعددى داريم كه به مردم هشدار می‏دهد، مراقب باشند كه بر اثر اعمال آنها سنت ناپسندی در میان مردم به جا نماند. مثلا اگر بنیانگذار یک پوشش نامناسب یا یک فیلم و متن نامناسب یا تفکر و عقیده ای به دور از شئونات اسلامی باشیم، بعد از مرگ ما، هرکس که این عمل را انجام دهد یا به آن فکر و عقیده ملتزم شود، بدون اینکه از عذاب انجام دهنده آن عمل کاسته شود به ما هم که بنیانگذار این عمل بوده ایم به اندازه آن شخص انجام دهنده عذاب داده میشود.
 
مرحوم طبرسى نقل میكند كه روزى شخصى در محضر پيامبر صلی الله علیه و آله و سلّم برخاست و از مردم تقاضاى كمك كرد، همگى خاموش شدند، در اين موقع يكى از اصحاب چيزى به سائل داد، بقيه نيز از او پيروى كرده و به مرد فقير كمك میكردند، پيغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود:" كسى كه سنت نيكى بگذارد و ديگران به او اقتدا كنند پاداش خود را دارد، و همانند پاداش كسانى كه از او پيروى كرده‏ اند، بى‏ آنكه از اجر آنها كاسته شود، و كسى كه سنت بدى بگذارد و از آن پيروى كنند، گناه خود را دارد و همانند گناهان كسانى كه از او پيروى كرده‏ اند، بى‏ آنكه از گناهان آنها چيزى كاسته شود، در اينجا بود كه حذيفه يكى از ياران پيامبر ص آيه عَلِمَتْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ وَ أَخَّرَتْ" را تلاوت كرد « مجمع البيان جلد 10 صفحه 449.». (برگرفته از تفسیر نمونه و المیزان)